Ο Φιλελευθερισμός γεννήθηκε στον Διαφωτισμό ως η μεγάλη επανάσταση της ελευθερίας, από τον Locke και τον Montesquieu μέχρι τον Mill. Συγκεφαλαιώνεται στην έννοια της «φιλελεύθερης δημοκρατίας» σε συνδυασμό με την «οικονομία της ελεύθερης αγοράς».
Δίνει έμφαση στα θεμελιώδη δικαιώματα του ατόμου, στο κράτος δικαίου, στην ανεξάρτητη δικαιοσύνη, με ελευθερία λόγου και στην πολιτική συμμετοχή μέσα από μορφές αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, με εγγύηση την ύπαρξη συντάγματος.
Στον 20ο αιώνα, ο Φιλελευθερισμός γέννησε την πιο σκληρή εκδοχή, τον Νεοφιλελευθερισμό. Από τον Hayek και τον Friedman ως την Θάτσερ και τον Ρίγκαν το δόγμα της αγοράς υψώθηκε σε παντοδυναμία.
Θεωρεί τις ελεύθερες και ουσιωδώς ανεξέλεγκτες αγορές βασικό μηχανισμό οικονομικού ορθολογισμού, αντιμετωπίζει τις κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία ως εξ ορισμού καταδικαστέες, αμφισβητεί τα δημόσια αγαθά ή τα περιορίζει στα απολύτως απαραίτητα, διευρύνει τα πεδία που μπορούν να εμπορευματοποιηθούν, στενεύει τα περιθώρια στην συνδικαλιστική διεκδίκηση και την απεργία. Με άλλα λόγια, ένα ρεύμα αμφισβήτησης της μετεξέλιξης του φιλελεύθερου κράτους σε κοινωνικό κράτος.
Αποτέλεσμα, η μία εκδοχή Φιλελευθερισμού να στραφεί εναντίον της άλλης. Σε κρίσιμες στιγμές κρίσης, ενίοτε η μεταξύ τους απόσταση αμβλύνεται.
Στον 20ο αιώνα το Πολιτικό Κέντρο έγινε φορέας κοινωνικού Φιλελευθερισμού, ισορροπώντας ανάμεσα στην ελεύθερη αγορά και κοινωνική προστασία, προβάλλοντας μια κουλτούρα μετριοπάθειας. Σήμερα χαρακτηρίζεται ως ιδεολογία του πραγματισμού. Μπορεί να μην έχει γράψει δικά του μανιφέστα, όμως έχει μια διακριτή πολιτική ταυτότητα: πίστη στον κοινοβουλευτισμό, έμφαση στη συναίνεση, προώθηση μεταρρυθμίσεων.
Ίσως δεν είναι «θεωρητικό ρεύμα» με την κλασική έννοια, αλλά είναι μια ιδεολογία σταθερότητας που εξελίσσεται διαρκώς.
Από πολιτική γέφυρα αναδεικνύεται σε ιδεολογία με δική της δυναμική, εκεί όπου η κοινωνία αναζητά ισορροπίες αντί για ρίξεις.
Υ.Γ.: Το Πολιτικό Κέντρο δεν είναι μόνον αναγκαίο αλλά και ικανό, είναι το πιο ανθεκτικό πολιτικό ένστικτο της Δημοκρατίας.
Μιχάλης Βασ. Σούμπλης
